Tvö samtöl um forsetaembættið og hlutverk þess

Kæru lesendur. 

Hér eru tvö viðtöl sem ég vil gjarnan deila með ykkur. 

Annars vegar er hér samtal okkar Gunnars Smára Egilssonar frá því í fyrradag, þar sem við ræddum m.a. um títtnefnt ákvæði 26. gr. stjórnarskrárinnar, sem ekki verður lesið á þann hátt að nokkur undirskriftasöfnun þyrfti að eiga sér stað til að forseti íhugi að kippa í neyðarhemilinn og leggja mál í dóm þjóðarinnar. Þvert á móti getur það verið ábyrgð forseta að grípa tafarlaust í öryggishemilinn ef lestin brunar of hratt. Í viðtalinu segi ég einnig að stjórnkerfið okkar nú sé bremsulaust og vísa þar til þess að Ísland hafi aldrei beitt synjunarvaldi í 30 ára sögu EES samningsins. 

Svo er hér samtal mitt við Arnþrúði Karlsdóttur og Pétur Gunnlaugsson á ÚS sl. föstudag, þar sem farið var vítt og breitt yfir sviðið. Þar sagði ég m.a.:

„Við erum komin á þann stað að við getum ekki mikið lengur haldið áfram að láta eins og ekkert sé. Við getum ekki lengur látið fara frá okkur ríkisvald í þessum mæli. Við getum ekki haldið áfram að veikja undirstöður lýðveldisins því að áhættan og afleiðingin verður sú að efnahagslíf okkar veikist eins og er að gerast með þessum kolefnissköttum frá Evrópusambandinu. Eins og er að gerast með því að yfirráð okkar yfir orkuauðlindinni eru að veikjast sýnilega og eins og er að gerast með því að Alþingi er sjálft að leggja fram frumvarp um að gera erlend lög sem eiga að ganga framar íslenskum lögum [Bókun 35] ef þetta tvennt rekst á.

Þetta er komið í rauninni á það alvarleikastig, eftir 30 ár í EES, að það væri óábyrgt af kjósendum þessa lands og óábyrgt af mér sem frambjóðanda núna í þessum kosningum og það er það mjög óábyrgt af hálfu ríkisstjórnar Íslands og Alþingis að láta eins og allt sé í himnalagi.

Það er ekki lengur allt í himnalagi. Við erum að missa frá okkur sjálfstæði okkar, þetta var draumur fyrri kynslóða, Íslendingar gengu með þessa hugsjón í maganum öldum saman […]. Rétt eins og Sigurður Líndal benti á þá hafi Íslendingar mótmælt því um aldir að konungur sett lög hér einhliða. Íslendingar voru meðvitaðir um að við viljum eiga einhverja hlutdeild í því sem lögin segja. Þjóð sem hefur ekkert með efni laganna að segja er að setja sig í mjög viðkvæma stöðu. Eins og menn sem hafa ekkert með það að segja hvernig lífi þeirra er stjórnað. Þeir eru að setja sig í mjög viðkvæma stöðu.“

Pétur spyr í framhaldinu: „Það sem þú ert að segja í raun og veru að það er kominn tími til að verja sjálfstæði og fullveldi Íslands?“ Arnar Þór: „Við getum ekki beðið mikið lengur með það.“