Klikkaðir tímar, klikkað samfélag?

Isidor Rabi, sem vann Nóbelsverðlaun í eðlisfræði árið 1944, var eitt sinn spurður hvernig hann hefði orðið vísindamaður. Rabi svaraði að hvern einasta dag eftir skóla hefði móðir hans talað við hann um skóladaginn. Hún hafði engan sérstakan áhuga á hvað hann hefði lært þann daginn, en hún spurði alltaf: „Spurðir þú góðrar spurningar í dag?“ Sjálfur sagði Rabi síðar:

– „Að spyrja góðra spurninga var það sem gerði mig að vísindamanni.“

Ég nefni þetta hér því ég þurfti að klípa mig þegar ég las áðan leiðara Morgunblaðsins í gær, 20.7., þar sem sannarlega er spurt mikilvægra og gagnrýninna spurninga um Covid-19, sem stálgreindur leiðarahöfundur Moggans virðist hafa áttað sig á að herjaði fremur á heiminn sem sálsýki en sem drepsótt. 

Í leiðaranum kemur m.a. fram að ,,óþægilegt" sé að hugsa til þess að mörgum áleitnum spurningum um faraldurinn sé enn ósvarað, tæplega 5 árum eftir að hann fór að breiðast út. Af hinum ósvöruðu spurningum stingi uppruni veirunnar helst í augu. ,,Þrátt fyrir að sú ráðgáta ætti að vera efst á blaði bæði vísindasamfélagsins og stjórnmálanna um allan heim ríkir nánast annarlega lítil forvitni um hann." Hér skrifar augljóslega hugsandi maður sem horfist í augu við að sóttvarnaraðgerðir íslenskra stjórnvalda brutu sumar hverjar í bága við stjórnarskrá, þótt íslenskir dómstólar hafi hingað til verið tregir til að viðurkenna það. 

Um þetta tímabil þarf að ræða af mun meiri djörfung en gert hefur verið hingað til, sbr. það hvernig stjórnmálamenn viku sér undan hlutverki sínu og eftirlétu sérfræðingum að stjórna landinu, sbr. nánari umfjöllun í þingræðu sem ég flutti 21.12.21 og var þá í hlutverki hrópandans í eyðimörkinni. Þannig liggur t.d. fyrir að þáverandi forsætisráðherra hafði svo góðan tíma aflögu að hún stytti sér stundir með því að rita heila bók í "fríinu", þar sem ekki var þó leitast við að greina aðgerðir stjórnvalda eða spyrja góðra spurninga út frá sjónarhóli forsætisráðherra í ríki þar sem stjórnmálin höfðu verið aftengd. Nei, um var að ræða glæpasögu, sem Íslendingar ,,skemmtu" sér við að lesa árið 2022.  

Frammi fyrir þessu má einnig minna á að "vísindasamfélagið" markaði skýra stefnu í þessum efnum þegar á árinu 2020, sbr. þetta svar Jóns Magnúsar Jóhannessonar á vísindavef HÍ 24.3.2020, þar sem segir m.a.: ,,Sem betur fer er hægt að fullyrða, án nokkurs vafa, að SARS-CoV-2 kom ekki upprunalega frá rannsóknarstofu." Þetta viðhorf, þessi falska fullvissa, yfirlæti og menntahroki, í bland við trúgirni og undirgefni almennings, var keyrð áfram með stífum áróðri yfirvalda ("Ég hlýði Víði" & "Við erum öll í þessu saman"). 

Gott er að nýta þessa sumardaga til að horfa á íslenskt samfélag úr fjarlægð og íhuga hvað mun verða okkur til bjargar næst þegar hjörðin fælist og æðir af stað í þá átt sem henni er sagt að hlaupa, undir svipuhöggum hagsmunaaðila, fjölmiðla og aðkeyptra sérfræðinga og án þess að stjórnvöld komi almenningi og stjórnarskránni til varnar. 

Frelsaðu okkur, ó Guð sannleikans, frá hugleysinu sem víkur frá sannleikanum, frá deyfðinni sem sættir sig við hálfsannleika, frá ofmetnaðinum sem ímyndar sér að hann þekki allan sannleikann.

Bæn vitringsins

Við getum öll gert betur

Árum saman hafa andstæðingar Donalds Trump útmálað hann sem illmenni, einræðisherra o.fl. Í stuttu máli notað öll verstu orð sem finna má í orðabókinni um hann. Þó liggur fyrir að valdatími hans var friðsæll í samanburði við langflesta aðra Bandaríkjaforseta. USA hóf ekkert stríð undir hans stjórn og efnahagslífið dafnaði. Eftir að Biden tók við hefur í raun ríkt óstjórn, bandaríski herinn lagði á flótta frá Afganistan undan mönnum með riffla, en skildi eftir vopnabúnað fyrir milljarða dollara. Í valdatíð Bidens hefur auk þess kviknað í tveimur púðurtunnum, í Úkraínu og Ísrael. Sádí-Arabar eru hættir að nota dollarann í viðskiptum með olíu og afleiðingarnar verða að öllum líkindum grafalvarlegar, enda er efnahagur heimsins þegar á niðurleið og þriðja heimsstyrjöldin yfirvofandi.  

Undir yfirskini ,,skops" hefur Trump verið líkt við nasista og fasista. Bandaríska ,,skemmtikraftinum" Kathy Griffin fannst t.a.m. réttlætanlegt undir merkjum tjáningarfrelsis að birta mynd af sér með blóðugt höfuð Trumps á lofti. Þegar undirritaður amaðist við ,,skopmynd" Halldórs Baldurssonar þar sem ég var teiknaður upp sem alræðissinni, óskaði ég eftir skýringum og / eða rökstuðningi, en fékk engin svör önnur en þau að ,,húmor" leyfði slíkt. Allir sem eru hægra megin við sósíaldemókrata mega sem sagt vænta þess að vera líkt við ofríkismenn, einræðissinna og morðingja. 

Líta má á árásina á Trump sem afleiðingu margra ára áróðursherferðar gegn honum, sem fjölmiðlar, stjórnmálamenn o.fl. hafa tekið virkan þátt í. Vonandi verður þessi atburður til þess að umræddir aðilar líti í eigin barm og beini málflutningi sínum í ábyrgari farveg, þar sem rætt verður um málefni en ekki vegið að persónum pólitískra andstæðinga. Í nafni lýðræðislegra stjórnarhátta verðum við að sýna hvert öðru lágmarksvirðingu í stað þess að grípa til skrumskælinga.

Okkur ber að tala fallega um og við hvert annað, án þess að ýkja, afbaka, skrumskæla og ljúga upp á fólk. 

 

 

Valdastreita og vanheilagt bandalag

Í nýjasta Brotkast-þætti mínum, sem birtur verður í heild kl. 9 í dag, fjalla ég um mikilvæg álitamál sem ættu að vera til daglegrar umræðu en eru það af einhverjum ástæðum ekki, svo sem þá alvarlegu þróun sem blasir við á vettvangi stjórnmálanna, bæði hérlendis og erlendis (nú síðast í Frakklandi), þar sem valdastreituflokkar til hægri hafa gengið í vanheilagt bandalag við róttæka vinstri menn. Með valdastreitu er skírskotað til þess að menn geri nánast hvað sem er til að komast til valda og halda völdum. Með vanheilögu bandalagi er vísað til þess að í slíku samstarfi taka pólitískir andstæðingar höndum saman og skuldbinda sig í reynd til að gefa afslátt af öllum sínum prinsippum / ganga á bak allra loforða sem gefin voru kjósendum í aðdraganda kosninga. Þetta er það sem Mahatma Gandhi taldi verstu tegund stjórnmála, þ.e. "Politics without principles" og lýsti sem höfuðsynd gegn samfélaginu. Í þættinum lýsi ég því sem sameinar þessar tvær tegundir stjórnmálamanna, þ.e. draumurinn um alþjóðlega yfirstjórn (e. global control) þar sem menn geta sameinast um að ganga erinda yfirþjóðlegs valds, alþjóðlegra stofnana, alþjóðlegra stórfyrirtækja og ríkustu manna heims. 

Í þættinum hvet ég áhorfendur til að andmæla þessari afturför, því afleiðingar slíks samstarfs birtast í ofstjórn annars vegar (eftirlitsiðnaði, útþenslu ríkisins) og óstjórn hins vegar (stjórnlaus ríkisútgöld, veiking nauðsynlegra innviða) sem knésetur bæði fólk og fyrirtæki að lokum. 

Breytingar á lögum um leigubílaakstur voru mistök sem verður að leiðrétta.

Endurteknar neikvæðar fréttir af leigubílaakstri virðast allar tengjast breytingum sem gerðar voru á lögum um þennan málaflokk að vanhugsuðu máli og gegn andmælum örfárra þingmanna, þar á meðal undirritaðs. Í tilefni af þessari frétt á mbl.is leyfi ég mér að endurbirta hér fyrri grein mína um leigubílamálið, sem birt var í desember 2022, nokkrum dögum eftir að Alþingi hafði látið hrekja sig til að samþykkja frumvarpið. 

Sýndarmennska elur af sér gervisamfélag. Gervisamfélag leiðir fram gervistjórnmál.

Við lifum á öld eftirlíkingarinnar. Öld uppgerðar. Öld sýndarmennsku. Við eigum fáa sanna vini í raunheimum en þúsundir „vina“ í netheimum. Samfélagsmiðlar eru andfélagslegur vettvangur, sem málsvarar lýðræðis hafa á síðustu árum notað til að grafa undan málfrelsi.

Menntastofnanir vanrækja gagnrýna hugsun. Þeir sem mest flagga eigin góðmennsku vilja að ríkið axli ábyrgð á allri góðvildinni. Skattfé er sólundað í nafni umhyggju. Undir merkjum manngæsku er velferðarkerfið smám saman sligað, þar til það að lokum mun hrynja undan eigin þunga. Undir yfirskini trúleysis gera menn vísindin að átrúnaði og fræðimenn að prestum. Uggvænleg reynsla síðustu ára bendir til að frelsisákvæði í stjórnarskrá og lögum séu í reynd marklaus, samanber það hvernig stjórnvöldum leyfðist að kippa borgaralegum réttindum úr sambandi að vild.

Gervisamfélag elur af sér gervistjórnmál, þar sem almannatenglar hanna skoðanir og stjórnmálamenn fylgja skoðanakönnunum. Hagsmunaaðilar stýra fjölmiðlum og þyrla upp ryki sem yfirskyggir upplýsingarhlutverkið. Í heimi gervistjórnmálanna skrifa aðstoðarmenn ræður og greinar fyrir þá sem leika hlutverk þingmanna og ráðherra. Sérfræðingar móta lagafrumvörp. Þingmenn greiða atkvæði eftir flokkslínum og forðast þannig persónulega ábyrgð. Íslenska ríkið er á stöðugu (en duldu) undanhaldi innan EES. Lagasetning Alþingis líkist í auknum mæli leikriti. Á bak við tjöldin fer fram hægfara – og ólýðræðisleg – aðlögun Íslands að ESB.

Þeir sem efast um framangreinda lýsingu mega íhuga eftirfarandi dæmi:

Í nafni lýðræðislegra stjórnarhátta innleiða Íslendingar erlendar reglur umræðulaust . Í nafni alþjóðasamvinnu eru Íslendingar þvingaðir til að breyta löggjöf sinni. Frammi fyrir hótun ESA um málshöfðun fyrir EFTA-dómstólnum „ákveður“ íslenska ríkið að breyta lögum sínum, nú síðast lögum um leigubifreiðaakstur. Undir oki slíks utanaðkomandi helsis er málið kynnt í þinginu sem „frelsismál“ . Til að draga úr óbragðinu samþykkti meirihluti alþingismanna lögin 16.12. 2022 með því fororði að þau „skuli sæta endurskoðun“ eigi síðar en 1.1. 2025 „með tilliti til reynslu“ af lagabreytingunum.

Samantekt

Lög á ekki að setja að nauðsynjalausu og alls ekki að illa athuguðu máli. Hafi löggjafinn sjálfur efasemdir um réttmæti eða gagnsemi lagafrumvarps mæla öll varfærnissjónarmið gegn lögfestingu þess. Af síðastnefndum ástæðum greiddi ég atkvæði gegn lögfestingu frumvarps um leigubifreiðaakstur. Ég er ekki andvígur því að lagareglur um þetta efni séu teknar til endurskoðunar, en hefði viljað að sú endurskoðun færi þá fram að betur athuguðu máli, án utanaðkomandi þrýstings og án pínlegra afbötunarákvæða um endurskoðun þeirra reglna sem verið er að setja. Lagasetning er of alvarlegt inngrip í daglegt líf almennings til að unnt sé að réttlæta að henni sé beitt í einhvers konar tilraunaskyni.

 

[1] Áður birt í Morgunblaðinu 22. desember 2022.

Orðrómurinn farinn að fæla fólk frá landinu

Þegar vígin falla ...

Bandarískt lýðræði, sem á að heita kyndilberi lýðræðis í heiminum almennt, er að veslast upp fyrir augunum á okkur. Meginstraumsmiðlar (MSM), þ.m.t. ríkisreknir fjölmiðlar eins og BBC og RÚV, hafa tekið fullan þátt í að breiða yfir, fela og afvegaleiða, með þeim árangri að stærstur hluti almennings í USA og hér á Íslandi varð steinhissa þegar hörmulegt ástand bandaríkjaforseta afhjúpaðist í kappræðuþætti á CNN fyrir nokkrum dögum. Þeir sem daglega þiggja sína ,,andlegu næringu" frá meginstraumsmiðlunum vissu ekki hvaðan á sig stóð veðrið þegar þeim varð ljóst að valdamesti maður valdamesta ríkis á jörðunni er óhæfur til að fara með völd. Spurningin sem enginn spyr, en allir ættu að spyrja sig er þessi: Hverjir hafa í reynd verið að stjórna USA síðustu árin? Ein tilgátan er að svarið gæti mögulega verið að finna hér, í hrollvekjandi ávarpi Bidens frá því í september 2021.

Getur hugsast að viðvörunarorð John F. Kennedy, Dwight Eisenhowers o.fl. um ógnina sem stafar af áhrifum stærstu framleiðslufyrirtækjanna á stefnumótun stjórnvalda séu nú að kristallast sem raunveruleiki? Getur verið að sá vefur ósanninda sem stjórnmálaflokkar og stærstu fjölmiðlar hafa spunnið í sameiningu síðustu áratugi sé nú loks að hrynja? Getur hugsast að kappræðuþáttur í sjálfu höfuðvíginu, CNN, hafi kippt stoðunum undan spilaborginni? Afhjúpaðist þar á 90 mínútum að sérfræðingarnir, fræðimennirnir, blaðamennirnir og álitsgjafarnir hafa meira og minna allir verið að segja ósatt síðustu ár þegar þeir hafa fullyrt að Biden sé við hestaheilsu og fullfær um að gegna skyldum sínum? Getur þá verið samsæriskenningar um elliglöp Biden hafi átt við rök að styðjast? Hvers konar endurskoðun myndi það kalla á, t.d. hvað varðar atburðarásina í Úkraínu o.fl.? Hverju ber okkur að trúa næst þegar einhver prófessor í stjórnmálafræði eða fjölmiðlafræði varar okkur við upplýsingaóreiðu eða áminnir okkur um að treysta aðeins opinberlega vottuðum upplýsingaveitum eða ,,stórum og rótgrónum fjölmiðlum" eins og fjölmiðlanefnd hefur áminnt okkur um? 

Að þessu sögðu má þó benda á að ekki voru allir óupplýstir um stöðu mála. Ekki allir hafa látið heilaþvo sig. Í raun mátti öllum vera ljóst hver staðan var, þ.e. öllum sem vildu vita, sbr. t.d. þessa samantekt hér af furðulegri hegðun Bidens slíðustu ár.

Í stuttu máli stöndum við frammi fyrir grafalvarlegri stöðu, þar sem stjórnmálamenn, ríkisstofnanir, opinberar nefndir, fræðimenn og stærstu fjölmiðlar hafa í raun framið trúnaðarbrot gagnvart almenningi með því að halda á lofti alls konar villuljósum (gaslýsingu) til að afvegaleiða fólk og blekkja. 

Og samkvæmt þessari frétt virðist sem stærstu fjölmiðlarnir ætli að halda áfram að taka þátt í blekkingarleiknum, sbr. viðtal við Biden sem nú hefur verið birt á ABC og mbl.is endurbirtir gagnrýnislaust.  

Til hvers ráða menn sig sem ráðgjafa, til hvers að reka fjölmiðil og starfa sem blaðamaður ef þessir sömu menn treysta sér ekki til að segja sannleikann?

--

Það brakar og brestur í kerfinu öllu. Svo virðist sem enn eigi að freista þess að afstýra kerfishruni með því að halda áfram að segja að Biden sé í topplagi og hæfur stjórnandi. En sprungurnar eru orðnar sýnilegar öllum. Vesturlönd eru að hrynja - innan frá - fyrir augunum á okkur. Ef ekki verður farið að taka á málum nú þegar munu Rússland og Kína yfirtaka Vesturlönd, beint eða óbeint, án þess að þurfa einu sinni að hleypa af einu skoti. 

Íhaldsflokkurinn í Bretlandi er nýjasta fórnarlamb slíks innra hruns, því flokkurinn féll með brambolti í kosningum þar í landi í vikunni, undan eigin þunga, því flokkurinn hefur fyrir löngu sagt skilið við eigin stefnu og hvorki verið verðugur merkisberi hófstillts íhalds né klassísks frjálslyndis. Þannig fer fyrir þeim sem svíkja sjálfa sig, víkja sér undan hlutverki sínu og bregðast skyldum sínum. 

 

 

Fyrsta viðtalið eftir kappræður: „Ég var örmagna“

USSR þá, USA núna?

Margvíslegar hugsanir, flestar mjög óþægilegar, brjótast fram þegar horft er á ,,kappræður" Biden og Trump sem fram fóru sl. nótt. 

1. Hvað er það við nútímastjórnmál sem veldur því að kjósendum er að lokum aðeins gefið val á milli tveggja vondra kosta? 

2. Myndir af þeim Biden og Trump minna á forsíðumyndir Morgunblaðsins frá því um 1980 þar sem sjá mátti að stjórn Sovétríkjanna var skipuð tinandi gamalmennum. Sem barni leið mér ekki vel við tilhugsunina um að þessir óstyrku menn hefðu aðgang að kjarnorkuhnappnum. 

3. Í aðdraganda kappræðna vegna forsetakosninganna hér í vor tók ég frá samtals 2 klst til að fara yfir helstu mál. Því bjóst ég við miklu af Biden, sem hafði æft sig í heila viku fyrir kappræðurnar. Biden stóð þó ekki undir væntingum. Hann leit ekki vel út. Hann tafsaði, missti þráðinn oft. Hann staulaðist inn á sviðið og þurfti aðstoð konu sinnar til að komast niður af sviðinu.

Hér er verið að kjósa um mikilvægasta embætti á plánetunni jörð. Demókratar munu eftir sem áður segja að Trump sé vanhæfur til að gegna embættinu. Eftir þessar kappræður getur enginn þeirra haldið því fram að Biden sé hæfur til að gegna því.

 

 

Gullflibbarnir

Í gær birtist nýr þáttur á Brotkast.is þar sem ég fjalla m.a. um hina nýju yfirstétt sem nefna má ,,gullflibba", því ,,hvítflibbar" eru léttvægir í samanburðinum. Á fundum gullflibbana koma saman ríkustu og valdamestu einstaklingar jarðar ásamt sérvöldum klappstýrum sem fara svo heim í hérað (þjóðríkin) og bera út boðskapinn / innleiða hann í lagaframkvæmd. Gullflibbar heimsins / súperstéttin (e. superclass) eru taldir vera 6-7 þúsund manns í heild, eða 0,0001% af heildarmannfjölda jarðarinnar. Gullflibbarnir eru valdameiri en nokkur annar hópur í mannkynssögunni ... og þau vilja stjórna því hvernig við hin lifum.

Áætlanir þeirra eru ekkert leyndarmál. Þær eru víða gerðar heyrinkunnar, m.a. í Davos þar sem þau koma saman árlega á einkaþotum sínum til að ræða hvernig draga má úr kolefnisfótspori litla fólksins. Sumir fundarmanna eru ríkari en heilu þjóðríkin, en vissulega eru þarna líka minni auðmenn og fulltrúar þeirra, þ.e. þeir sem fá sérstakt boð.

Á fundum þessum er m.a. rætt hvernig takast megi á við fátækt, loftslagsmál, jafnrétti og sóttvarnir. Á fundunum ber lítið á raunverulegum rökræðum, því þar eru allir sammála um grunnforsendurnar og líka um ,,lausnirnar", sem ræddar eru með bros á vör án andmæla, án gagnrýni, án efasemda. Í Davos geta fundarmenn líka brosað breitt því tillögurnar miða að því að gera hina ríku enn ríkari, draga úr eftirliti gagnvart stórfyrirtækjum, miðstýra lögregluaðgerðum og þenja út lögregluvald, skerða fullveldi þjóðríkja, þrengja að borgaralegu frelsi, mannréttindum og lýðræði, í stuttu máli nýtt alheimsskipulag með alheimsstjórn, þar sem ríkisstjórnir þjóðríkjanna verða eins konar embættismenn æðstu stjórnenda (sem enginn kaus). Þannig má þétta eftirlit með almenningi og skerða athafnafrelsi fólks til að tryggja að allt sem gert er þjóni "the greater good", sjá nánar hér. 

--

Í næsta þætti ætla ég að fjalla um stöðu Íslands í heimi sem virðist verða sífellt háskalegri og þar sem stórfyrirtæki og auðmenn seilast til áhrifa yfir auðlindum landsins okkar. Ég mun benda á endurtekin söguleg stef, því Íslendingar hafa áður staðið frammi fyrir slíkri ásælni, m.a. í byrjun 20. aldar þegar norskir auðmenn sóttust eftir að kaupa upp alla fossa á Íslandi og stunduðu hér meiriháttar hvalveiðar enda var lýsið mjög eftirsótt og verðmætt. Með samstilltu átaki stjórnmálamanna náðu Íslendingar að hrinda þessu oki af sér og endurheimta yfirráð yfir sínum auðlindum. Nú er öldin önnur og fáir (ef nokkrir) sem standa til varnar. 

 

Hlaðvarp AÞJ

Eins og fram kemur í þessari frétt þá ætla ég að gera tilraun á þessum nýja vettvangi næstu vikur / mánuði. Væntanlegir hlustendur hafa þegar sent mér eftirfarandi tillögur að umfjöllunarefni, sbr. listann hér fyrir neðan þar sem ég hef engu bætt við en aðeins tekið út tillögur sem henta mér alls ekki. Þetta gæti orðið gott hliðarverkefni meðan ég er að lenda eftir forsetakosningarnar. Lesendum er frjálst að bæta við þennan lista í athugasemdum hér fyrir neðan. 

Réttarhöldin yfir Sókratesi

Hvernig á að lifa innihaldsríku lífi?

Fréttir vikunnar

Hver er höfundur Njálu?

Sjálfstæðisbárátta Íslendinga

Blómaskeið íslenskra bókmennta

1984 eða Brave New World: Viðvörunarrit eða handbók fyrir harðstjóra?

Veganesti fyrir unga menn: Viska, hófsemi, hugrekki, réttlæti

Meistarinn og Margaríta

Dýrabær (e. Animal Farm) eftir Orwell

Dæmisögur Esóps

Nietzche

Postmódernisminn

Arkitektúr á Íslandi

Marteinn Lúter og Martin Luther King

Kvikmyndin High noon

Táknfræði

Táknfræði í Biblíunni

Keltnesk áhrif á Íslandi

Endurreisnin i Evrópu og á Íslandi

Skólakerfið

Frelsisstríð bandaríkjanna /sjálfstæðisyfirlýsingin

Orustan við Hastings

Leitin af heilögum kaleik

Heimspekilegar spurningar: Er til sannleikur? Gott vs illt. Fallegt vs ljótt

Myndmál klassískrar myndlistar

Scott Milgram

Einar Jónsson myndhöggvari

Michalangelo

Hver er tilgangur lífsins?

Höfum við frjálsan vilja?

Markús Árelíus

Mens sana in corpore sano

Mannasiðir

Að takast á við áskoranir

Tungumálið, af hverju skiptir það máli?

Stóuspeki: Hindrunin er vegurinn 

Jónas Hallgrímsson

Turnar í íslenskri menningu

Amusing ourself to death

Bókin um veginn / Ferlið og dygðin

Af hverju er flóð í nánast öllum trúarbrögðum? Myndlíking þess?

Landnáma

Stofnun Alþingis árið 930

Lög á Íslandi eða saga lögfræðinnar

Evrópusambandið

Orkuskortur

Hver vilt þú að arfleifð þín verði?

Enski boltinn

Speki Konfúsíusar

Karl Marx

Voltaire

Rene Descartes

Machiavelli

Art of War

Tómas frá Akvínó

Dietrich Bonhoeffer 

Arnar Þór gerir hlaðvarp

Vangaveltur í hljóði og mynd

Söguhetja Orwells í bókinni 1984, Winston Smith, starfaði í Sannleiksráðuneytinu við það að endurskrifa sögulegar heimildir til að þau samræmdust síbreytilegri stefnu stjórnvalda. Samræma varð stefnuna annars vegar og söguna hins vegar til að fela þá staðreynd að stjórnarstefnan var gersneydd öllu sem kenna mætti við prinsipp: Stefnan miðaði að því einu að halda völdum. Starfs síns vegna sá Winston betur en aðrir hve lúaleg og óheiðarleg framganga stjórnvalda var. Þess vegna fór hann að efast um lögmæti stjórnarinnar og hugsa ,,óleyfilegar hugsanir" um það hvort allar fullyrðingar stjórnvalda væru réttar. Þetta var skrifað árið 1949 - áður en hugtakið samsæriskenningar var orðið til. Nú yrði Winston væntanlega uppnefndur "álhattur". Í heimi þar sem geysa eilíf stríð (e. perpetual war) er illa séð að menn efist um stefnu stjórnvalda og alls ekki má draga í efa heilindi stóru fjölmiðlanna, því þar er ekkert sagt nema það sem er satt og rétt. Í skáldsögu Orwells varð Winston að forðast að segja nokkrum frá efasemdum sínum, enda lá hörð refsing við slíku. Nú er slíkt athæfi kennt við dreifingu rangra eða villandi upplýsinga, sbr. ensku hugtökin mis- og disinformation.

Búum við Íslendingar við gott stjórnarfar? Við heilbrigt lýðræði eða við flokksræði? Er skoðanamyndun hér með öllu frjáls eða er hrært í henni með skoðanakönnunum og hræðsluáróðri? Kjósum við út frá eigin sannfæringu eða kjósum við þann næst besta fremur en þann sem við vildum helst kjósa? Er hægt að framkalla siðbót í íslenskum stjórnmálum? Í nýjum þætti á Brotkast.is leyfi ég mér að hugsa upphátt og tala út frá hjartanu. Hér er klippa úr fyrsta þættinum. Takk fyrir að horfa / hlusta.

 

 

 

Hver erum við? Hverju þjónum við? Fyrir hvað stöndum við?

Í dag er haldin þjóðhátíð, þar sem við fögnum því að vera sjálfstæð þjóð. Grunnforsenda þess að Ísland sé sjálfstætt er sú að við, almennir borgarar, séum sjálfstæð í hugsun og gjörðum. Sýnum við slíkt sjálfstæði í orðum og verki ... eða einkennast hugsanir okkar og athafnir af hjarðhegðun? Látum við stjórnast af því sem við teljum að aðrir vilji að við gerum? Ef meirihlutinn stefnir í ranga átt, förum við þangað líka? 

Daglegt líf minnir okkur á þessa eilífu togstreitu mannlegrar tilveru, þar sem tveir pólar togast á: Þörf okkar fyrir að tilheyra einhverju stærra / Þörf okkar fyrir frelsi.

Ef við viljum geta verið sjálfstæð sem einstaklingar og sem þjóð þurfum við sjálfstæða hugsun og hugrekki til að geta staðið með sannfæringu okkar, varið rétt okkar og gætt að frelsi okkar. Að öðrum kosti týnum við sjálfum okkur, gleymum uppruna okkar, vitum ekki lengur fyrir hvað við stöndum og ekki hver við erum. Sagan sýnir að rótlaust fólk lætur betur að stjórn en þeir sem standa á föstum grunni. 

Í Fóstbræðrasögu er sagt frá manni sem nefndur Fífl-Egill því hann gerði einfaldlega það sem honum var sagt að gera. Egill þessi lét m.ö.o. hvorki samvisku sína né gagnrýna hugsun þvælast fyrir sér. Um hann segir nánari í sögunni að jafnan hafi ,,leikið að honum dætur heimskunnar, þær dul og rangvirðing svo hann vissi ekki gjörla hver hann var“.

Orðið dul vísar hér til þess að hafa of mikið sjálfsálit, vera haldinn hroka eða skorta sjálfsþekkingu. Vonandi verða það ekki örlög Íslendinga að ofmetnast, tapa sjálfum sér og glata þannig bæði sjálfsvirðingunni og virðingu annarra.

Sem sjálfstætt ríki á Ísland að vera fullgildur þátttakandi í alþjóðlegu samstarfi eftir því sem við á og hafa rödd, en ekki vera þögull og óvirkur farþegi eða strengjabrúða.

Sem fullvalda ríki á Ísland ekki að leyfa erlendum ríkjum, ríkjasamböndum eða stórfyrirtækjum að ráðskast með innri málefni íslenska lýðveldisins.

Lýðræðislega kjörnir fulltrúar eiga sjálfir að mæta þeirri ábyrgð og valdi sem þeim hefur verið falið, ekki kokgleypa erlendar hugmyndir hugsunarlaust. Stjórnmálamenn eiga að þjóna kjósendum, ekki gerast strengjabrúður auðmanna / erlendra stofnana.

Á þetta ber að minna alla daga, en þó kannski sérstaklega á þjóðhátíðardaginn.

Til hamingju með 80 ára lýðveldisafmælið.