Hvar eru útverðir mannréttindanna?

,,Ópið var í veðurkortunum" segir aftan á sunnudagsblaði Moggans. En er Ópið ekki líka í laugardagsblaðinu? Ef raðað er saman púslum úr því blaði birtist hrollvekjandi heildarmynd.  

1. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson birtir grein (bls. 27) sem ber heitið ,,Ráðuneyti sannleikans og endurmenntun þjóðarinnar". Greiningu SDG þurfa allir að lesa sem áhuga hafa á vernd borgaralegs frelsis. Meðal þess sem SDG nefnir í greininni er hvernig sambærileg löggjöf hefur framkallað vísi að lögregluríki í Bretlandi. Við athugun á vef Alþingis má sjá að enginn þingmaður Sjálfstæðisflokksins tók til máls um tillögur forsætisráðherra um hatursorðræðu. Hvers vegna þegja þingmenn flokksins frammi fyrir þessari aðför að málfrelsinu? 

2. ,,Hryðjuverkamáli vísað frá" (bls. 4). Þetta er niðurstaða vegferðar sem hófst með því að lögreglan boðaði til blaðamannafundar og reiddi hátt til höggs yfir tveimur ungum mönnum, sem í framhaldinu hafa setið undir óvæginni umfjöllun í fjölmiðlum. Einhver verður að svara til ábyrgðar á þessu. Ef enginn ætlar að bera ábyrgð er lögreglan orðin ógn við mannréttindi, ekki þjónn réttarins. 

3. ,,Dómsmálaráðuneytið hafnar athugasemdum" (bls. 11). Í fréttinni er fjallað um frumvarp sem á að styrkja og skýra heimildir lögreglu í þágu afbrotavarna, sömu heimildir lágu til grundvallar þeirri sneypuför sem lögreglan hefur farið í ofangreindu ,,hryðjuverkamáli". Í fréttinni kemur m.a. fram að ráðuneytið hafni sjónarmiðum LMFÍ um óljósan lagagrundvöll fyrir eftirlit af hálfu lögreglu. 

4. ,,Öruggari borgarar með öflugri lögreglu. Gott skref hefur verið stigið í þá átt að styrkja löggæsluna til framtíðar" (bls. 26). Í ljósi fyrrgreindra þátta í sama blaði hlýtur að mega spyrja hvort þetta sé rétt mat hjá ritstjórn Moggans. Má ganga að því sem vísu að lögreglan sé borgurunum hliðholl, eða getur verið að upp séu að renna nýir tímar þar sem enginn er óhultur fyrir hlerunum, rannsóknaraðgerðum og saksókn? Þar sem blásið er til blaðamannafundar og vegið að mannorði fólks? Í kófinu gægðist lögreglan á glugga fólks til að kanna hvort mögulega hefði verið farið yfir fjöldatakmarkanir. Lögreglan knúði dyra hjá blásaklausu fólki til að tryggja að heilbrigt fólk sæti í stofufangelsi.

Varnaðarorð

Horfa verður raunsætt á stöðuna. Síðustu misseri hafa afhjúpað að réttarríkið stendur á veikari grunni en okkur óraði áður fyrir. Með vísan til farsóttar var sóttvarnaríki sett á fót, þar sem hornsteinum réttarríkis og vestræns frjálslyndis var skipt út fyrir ofríki, ritskoðun, þöggun og óttastjórnun.

Hvaða ályktanir má draga af öllu þessu? Getum við horft á þessi púsl án þess að myndin af Ópinu raungerist í huga okkar? Er hugsanlegt að hér sé lögregluríki í fæðingu þar sem lögreglan hættir að verja borgaralegt frelsi en stundar þess í stað þjónustu við valdhafa með njósnum, hlerunum og valdbeitingu? Getur verið að í stað þess að beina öllum kröftum að alvöru glæpastarfsemi muni lögregla og saksóknarar verja tíma sínum í að rannsaka og ákæra þá sem ekki hafa réttar skoðanir? Er runninn upp sá tími að þeir sem ekki eru taldir „rétt hugsandi“ geti átt von á opinberri ákæru, á meðan aðrir geta haft í frammi öfgafullan málflutning án eftirmála? Varla vill nokkur maður búa í þjóðfélagi þar sem lögreglan þjónar sumum en öðrum ekki. Samkvæmt vestrænni lagahefð á réttvísin að vera blind. Í því felst m.a. að lögregla og ákæruvald mega ekki láta nota sig í pólitískum tilgangi.

Eru sjálfstæðismenn algjörlega heillum horfnir?

Hin frjálsa samfélagsgerð er í hættu. Í kófinu breyttist réttarríkið í sóttvarnaríki. Mannréttindi borgaranna urðu að sjónhverfingu en lögregluríkinu óx fiskur um hrygg. Lögreglan fékk of mikil völd, án þess að dómsvaldið eða löggjafarvaldið stigju niður fæti og settu nægilega skýr mörk. Háskaleg skref voru stigin í átt til harðstjórnar án opinnar og lýðræðislegrar umræðu. Afleiðingar þessarar umbreytingar gætu orðið langvarandi. Ein myndbirtingin gæti orðið breytt ásýnd lögreglu, sem þjónar ekki lengur almenningi, lögum og rétti, heldur ráðandi valdi og ríkjandi hugmyndafræði. Hafa má réttmætar áhyggjur af því að þessi þróun sé ógn við frjálst og borgaralegt samfélag. Í þessu felst einnig skýr lýðræðisógn.

Er farið að fenna yfir gildi Sjálfstæðisflokksins?

Greinin birtist fyrst á Krossgötum.