Í tilefni af nýju viđtali viđ Kára Stefánsson

Viđ lestur á ţessu viđtali viđ Kára Stefánsson ţurfa vafalaust margir ađ klípa sig til ađ trúa ţví ađ hér tali sami mađur og vildi flytja óbólusetta út í Grímsey og kallađi ţađ ,,drullusokkshátt" ađ vilja ekki láta bólusetja sig. Kári var einn helsti talsmađur sprautulyfja sem haft hafa alvarlegar aukaverkanir á fjölda fólks. Sjálfur viđurkennir Kári nú ađ einhverjir hafi fariđ illa út úr sprautunum. Hjartavöđvabólga, taugaverkir, heilablóđföll o.fl. eru alvarlegar aukaverkanir sem ekki verđa teknar aftur. Í ţessu ljósi er alvarlegt ađ íslenskir sérfrćđingar međ liđsinni stjórnvalda hafi haldiđ ţessum sprautulyfjum svo stíft ađ fólki sem raun bar vitni.  

Ađ ţví sögđu er jákvćtt ađ Kári skipti um skođun, enda er ţađ ekki merki um heilbrigđa skynsemi ađ gera skođanir ađ trúarbrögđum. Vonandi lćrum viđ af ţví sem hér gekk á. Einlćg ósk mín er sú ađ nú finni fleiri sérfrćđingar hjá sér kjark til ađ stíga fram međ endurmat á gögnum sem lágu ákvörđunum til grundvallar. Ef dreginn verđur viđeigandi lćrdómur af ţessu öllu getum viđ vonandi komist betur í gegnum nćsta faraldur. 

Nokkur atriđi til upprifjunar: 

Kórónuveiran (SARS-CoV-2) var kynnt til sögunnar voriđ 2020 sem stórhćttuleg heilsufarsvá, sem ógnađi öllum jafnt. Hćttan var sögđ slík ađ stjórnvöld tóku sér leyfi til ađ kippa stjórnarskrárákvćđum úr sambandi og svipta almenning borgaralegum réttindum. Ferđafrelsi, fundafrelsi, atvinnufrelsi og réttur barna til menntunar sćttu margháttuđum og víđtćkum skerđingum. Fyrirtćkjum var lokađ. Ađgengi ađ dómstólum skert. Stjórnsýslustofnunum var lokađ. Allt var ţetta gert á grundvelli ţess ađ vernda ţyrfti almenning fyrir ađsteđjandi ógn, ţví ţetta vćru „fordćmalausir tímar“ og verja ţyrfti líf og heilsu almennings. Ţetta eru rök sem sótt eru til neyđarréttar. 

Á ţessum grunni var brotiđ gegn frelsi og mannréttindum almennings. Skerđingarnar voru réttlćttar međ óvísindalegum rökum. Sóttvarnalćknir og teymi hans fékk fordćmalaus völd til ađ gera nánast hvađ sem var. Ađgerđir voru ekki réttlćttar međ vísan til traustra heimilda, heldur álita og ţau töldu sér ekki skylt ađ birta ákvarđanir sínar, né rökstyđja ţćr.  Í stuttu máli má segja ađ tćknimenn hafi tekiđ völdin. Fćrđumst frá lýđrćđislegum stórnarháttum til sérfrćđingarćđis. Frá ţví ađ búa í réttarríki yfir í ađ búa í sóttvarnaríki.  

Undirritađur er ţeirrar skođunar ađ íslenska ríkiđ hafi fariđ út fyrir leyfileg valdmörk í ţví ferli sem hér um rćđir og gerst sekt um mismunun sem ekki hefur veriđ réttlćtt, hvorki lagalega né málefnalega enda ósannađ ađ réttlćtanleg hafi veriđ ađ skipta borgurum landsins í tvo misréttháa hópa eftir bólusetningarstöđu. Sönnunarbyrđi um slíkt hvílir á ríkinu.

Hvert er inntak réttarríkisins? Í stuttu máli ađ ríkiđ sé bundiđ af reglum. Hlutverk dómstóla í réttarríki er ađ hafa eftirlit međ ţví ađ ríkiđ lúti ţeim reglum sem ţví eru settar í stjórnarskrám og almennum lögum. Ţetta er vörn borgaranna gegn ţví ađ handhafar ríkisvalds beiti valdi af geđţótta / á ófyrirsjáanlegan / óútreiknanlegan hátt. Í réttarríki ná lögin til allra, allir eru jafnir fyrir lögunum. Fyrir ţessa hugsjón réttarríkisins hafa menn barist í gegnum aldirnar og fórnađ bćđi frelsi og lífi. Á ţessum grunni byggja ákvćđi mannréttindasáttmála og stjórnarskráa um frelsi og réttindi einstaklinganna. Í vestrćnum ríkjum sem kenna sig viđ frjálslyndi og lýđrćđi hefur veriđ litiđ svo á ađ allt framangreint marki ramma utan um stjórnmálin.

Í ţingrćđu 22.12.21 spurđi ég m.a. „Er hćttan sem viđ stöndum frammi fyrir orđin slík ađ ţađ sé réttlćtanlegt ađ ýta til hliđar hefđbundnum viđmiđum? Gengur ţetta svo langt ađ ţađ megi víkja til hliđar viđmiđum sem viđ höfum lagt til grundvallar, ţ.e. um réttarríki, um borgaralegt frelsi eđa um lýđrćđi? Eiga ţessar undirstöđur stjórnskipunarinnar ađ vera í uppnámi? Er hćttan sem viđ stöndum frammi fyrir svo alvarleg ađ ţađ sé réttlćtanlegt ađ raska hér öllu valdajafnvćgi milli löggjafar, framkvćmdarvalds og dómsvalds? […] Er hćttuástandiđ slíkt ađ ţađ megi nota sóttvarnalög til almennra skerđinga á réttindum borgaranna? Er hćttan sem viđ stöndum frammi fyrir slík ađ ţađ sé réttlćtanlegt ađ stýra nú landinu međ reglum sem eru settar án ţinglegrar umrćđu, án lýđrćđislegrar temprunar?“

Stjórnarskráin geymir enga almenna heimild til ađ lýsa yfir neyđarástandi, en ţađ var ţó gert. Ţví verđur ađ spyrja: Var neyđarástand fyrir hendi sem réttlćtti ađ lögum ţćr ađgerđir sem stjórnvöld gripu til?

Svar: Samkvćmt ritrýndri grein sem fyrst var birt voriđ 2020 og kom út í endanlegri útgáfu í júlí ţađ ár, og síđan hefur veriđ birt í fréttabréfi WHO (sjá hér: 10.2471/BLT.20.265892) og byggđ er á stranglega rannsökuđum alţjóđlegs mótefnaalgengi (e. international seroprevalence) er miđgildis dánartíđni (e. median IFR) fólks á aldrinum 0-59 ára 0,035%, en af öllum íbúum jarđar falla 86% í ţennan aldurshóp. Ţetta ţýđir ađ 6,8 milljarđar manna (af u.ţ.b. 8 milljörđum) höfđu 99,965% líkur á ađ lifa af kórónaveirusmit.[1] Dánarlíkur fólks undir 70 ára aldri (median IFR) 0,04%. Rétt er ađ undirstrika ađ ţetta er yfirlitsrannsókn (meta-analýsa) sem byggir á fjölda annarra greina og dregur niđurstöđur ţeirra saman. Tekiđ er fram ađ ţessar tölur byggja á rannsóknum sem gerđar voru áđur en byrjađ var ađ sprauta međ svonefndum covid-bóluefnum. Einnig er ástćđa til ađ geta ţess ađ ofangreindar tölur kunna ađ ýkja hćttuna ţar sem ţćr byggjast á tölfrćđi sem nćr til heilbrigđra jafnt sem fársjúkra einstaklinga, en viđurkennt er t.d. ađ offitusjúklingar voru í miklu meiri hćttu en einstaklingar í eđlilegum holdum. 

 

[1] 0-19 ára ungmenni voru međ og 99,9997% lífslíkur og 0,0003% dánarlíkur; 20-29 ára voru međ 99,997% lífslíkur og 0,003% dánarlíkur; 30-39 ára voru međ 99.989% lífslíkur og 0.011% dánarlíkur;  40-49 ára voru međ 99,965% lífslíkur og 0,035 dánarlíkur.

 


mbl.is „Auđvelt ađ vera klár eftir á“
Tilkynna um óviđeigandi tengingu viđ frétt

« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Bćta viđ athugasemd

Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband