Kristalskúlur brotna þegar þær mæta raunveruleikanum

Í umræðum um mikilvægustu landsmál (stjórnmál, vírusa o.fl.) hafa stjórnvöld og fjölmiðlar kosið að reiða sig á tölfræðileg gögn, annars vegar skoðanakannanir og hins vegar spálíkön. Smám saman er almenningur að átta sig á að mjög óhollt geti verið að gleypa hráar þær tölur sem fjölmiðlar halda að okkur frá degi til dags. 

Hvernig ber annars að skilja misræmið milli spádómanna og veruleikans? Síðast í gær voru allir stóru (ríkisreknu og ríkisstyrktu) fjölmiðlarnir sammála um að forsetakosningarnar í USA yrðu hnífjafnar. Í dag kemur í ljós að Trump er að sigra með umtalsverðum mun. 

Hver gæti verið skýringin á því að spálíkönin bregðast ítrekað? Er innbyggð skekkja / óskhyggja / skoðanamótun til staðar hjá þeim sem framleiða tölfræðina? Er ekki verið að horfa nægilega vítt fyrir sviðið? Eru sumir þjóðfélagshópar útilokaðir þegar verið er að útbúa þessi gögn? Eru gögnin mögulega beinlínis framleidd í þeim tilgangi að hafa áhrif á hegðun fólks?

Hvernig stendur á því að frambjóðandi Demókrata, sem síðustu vikur hefur verið lofuð alls staðar fyrir kjörþokka og vitsmuni, skilar alls staðar verri úrslitum en Biden sem háði kosningabaráttuna 2020 úr kjallaranum heima hjá sér? 

Voru kjósendur Trumps feimnir við að opinbera val sitt? Voru þeir mögulega sniðgengnir meira en aðrir við gerð skoðanakannana? Hver gæti verið skýringin á því að skoðanakannanir gefa ítrekað skakka mynd? 

Hvenær kemur að því að kjósendur hætta að láta fjölmiðla mata sig á lélegu efni ... og fari þess í stað að hugsa sjálfstætt og kjósa með hjartanu?