Treystu! Ekki hugsa.

Erfið lífsbarátta í aldanna rás hefur framkallað ríkt samfélagslegt traust á Íslandi, því reynslan hefur kennt okkur nauðsyn þess að standa saman þegar illa árar. Sannarlega er gott að búa í landi þar sem fólk treystir hvert öðru. Þetta traust hafa Íslendingar að miklu leyti flutt yfir til stjórnvalda og þegar hamfarir bresta á höfum við staðið saman og fylgt leiðbeiningum eins og einn maður. Þegar samstaða og traust eru nánast náttúruleg viðbrögð fólks mega stjórnvöld ekki falla í þá freistni að færa sér það í nyt. Í ljósi reynslu síðustu missera er þó tímabært - og brýnt - að skoða atburðarásina af yfirvegun.

Með yfirlýsingu frá WHO 3. mars 2020 var gefið út að dánartíðni af völdum Covid-19 væri 3,4%. Ógn og skelfing helltist yfir heimsbyggðina. Síðar í sama mánuði, nánar tiltekið 19. mars 2020, greindi breska ríkisstjórnin frá því að Covid-19 hefði lága dánartíðni (e. low mortality). Þetta var áður en farið var að skella öllu í lás. Aðrar rannsóknir, sem birtar voru snemma í þessu ferli, staðfestu að dánarlíkur vegna Covid-19 væru ekki ósvipaðar árlegri flensu. 

Ótti gerir almenning auðsveipan og hlýðinn. Mannkynssagan sýnir að valdhafar peningalegs og pólitísks valds geta - og hafa - misnotað sér slíkt ástand. En af því að við Íslendingar berum svo mikið traust, ekki bara til hvers annars heldur einnig til stjórnvalda, þá er auðvitað bannað að efast um ráðsnilld og velvilja þeirra sem stjórna. Því er það svo, að þótt Íslendingum þyki mörgum gaman að tala fallega um gagnrýna hugsun, þá á slík hugsun ekki rétt á sér þegar mikið er í húfi. Við slíkar aðstæður ber okkur nefnilega öllum að hætta að hugsa og bara TREYSTA: Treysta stjórnvöldum, treysta fjölmiðlum, treysta vísindamönnum, treysta ríkisvaldinu, treysta lögreglunni.  

Vandamál Íslendinga er ekki að við erum vitlausari en aðrir. Við höfum bara ekki áhuga á að hugsa - og alls ekki hlusta á þá sem reyna að fá okkur til að hugsa. Slíkir menn eru óþægilegir því þeir guðlasta (gr. asebeia) með því að taka ekki þátt í að tilbiðja guði ríkisins (nú: sérfræðinga) og slíkir andófsmenn eru líka hættulegir því þeir kenna fólki að efast um hefðbundnar skoðanir og vald (lat. corruptio iuventutis). 

En svo er það vissulega sjálfstætt úrlausnarefni, hvað á að gera ef í ljós kemur að aðvörunarorð umræddra andófsmanna voru mögulega réttmæt. Í gær greindi breska blaðið Independent frá því að hjartatengdum andlátum fólks á besta aldri hafi fjölgað um tæplega 18% frá 2019 og að tilfellum hjartabilunar hafi fjölgað um 21% frá árinu 2020. Frammi fyrir slíkum fréttum eru auðvitað allir steinhissa, því allir eru að sjálfsögðu sammála um að ekki megi íhuga þann möguleika að almenningi hafi verið veitt vond lyfjaráðgjöf.