Frjáls manneskja leggur frjálst mat á það sem hún sér og heyrir

Fyrir rétt rúmu ári síðan, í árslok 2021, stóð ég í ströngu sem lögmaður frjálsra félagasamtaka sem vildu vara við fyrirhugaðri lyfjaherferð gegn börnum. Sent var erindi til skólastjórnenda, kennara, lækna, hjúkrunarfræðinga o.m.fl. Í niðurlagi bréfsins sagði m.a.

Við stöndum á krossgötum sem samfélag. Vilt þú skipa þér í flokk með þeim sem hyggjast beita lyfjafræðilegum inngripum gagnvart börnum með ófyrirsjáanlegum afleiðingum eða viltu gæta varúðar og bíða meðan minnsti efi er til staðar? Valdmörkum ríkisins gagnvart borgurunum verður að setja ströng mörk. Sjálfsákvörðunarrétt borgaranna yfir líkama sínum ber að verja í lengstu lög. Börnin okkar eru framtíð þjóðarinnar. Það umhverfi sem þau alast upp í og þær ákvarðanir sem þau snerta munu fylgja okkur um ókomna tíð. Okkur ber að vernda börnin og tryggja að þau komist heil í gegnum þá óvissu sem nú gætir. Á fundi velferðarnefndar Alþingis í dag, 29. desember, kom m.a. fram hjá fulltrúum heilbrigðisyfirvalda að óvissu gæti um gagnsemi og áhættu af umræddri lyfjagjöf og fjölda sprauta. Meðan vafi leikur á því hvort umrædd lyf/efni geri meira gagn en ógagn er varlegast að bíða átekta.

Ýmsir kusu að fyllast vandlætingu við móttöku þessa bréfs og töldu ekki við hæfi að reifaðar væru nokkrar efasemdir um fyrirhugaðar aðgerðir. Sumir gengu svo langt að samsama mig sem lögmann með skjólstæðingum mínum. Þetta er rifjað upp nú vegna þess að á síðustu 12 mánuðum hafa leitað til mín allmargir einstaklingar sem telja sig hafa orðið fyrir líkamstjóni vegna umræddrar lyfjagjafar. Þetta er einnig rifjað upp vegna þess að nú á árinu 2023 líður vart sá dagur að ekki komi fram nýjar vísbendingar um skaðsemi þeirra lyfja sem almenningur var sprautaður með vegna „veirunnar skæðu“. Nú síðast í dag gerðist það að virtur prófessor við MIT háskólann, Retsef Levi, sérfræðingur í lyfjaöryggi, birti sláandi skýra viðvörun á twitter þar sem hann kallar eftir því að öllum mRNA bólusetningarherferðum verði hætt, þar sem þetta séu ,,misheppnuðustu lyf allra tíma". Notkun þeirra beri að hætta ,,þar sem þau valdi fordæmalausu tjóni, þar á meðal dauða barna og ungmenna", sjá Stop! 

Það skal hér upplýst að ég vinn nú að höfðun dómsmála þar sem m.a. verður á því byggt að notkun umræddra lyfja hér á landi hafi verið leyfð án nægilegs eftirlits og að lyf þessi hafi valdið hættu sem er meiri en hættan af veirunni sem lyfjunum var ætlað að vernda gegn. Í málunum verður því haldið fram að yfirvöld hafi brugðist embættisskyldum sínum, þar á meðal því frumhlutverki sínu að vernda og verja heilsu íslensks almennings. Yfirvöldum hérlendis beri að koma í veg fyrir að leyfð sé notkun lyfja hérlendis sem standast ekki ítrustu kröfur um öryggi og ósannað er að teljist skilvirk / áhrifarík í lyfjafræðilegum og læknisfræðilegum skilningi. Á því verður væntanlega byggt að innlendir embættismenn hafi brotið alvarlega gegn lagalegum, faglegum og siðferðilegum skyldum sínum með því að hafa stutt við notkun umræddra efna gagnvart öllum almenningi hérlendis, þ.m.t. ungum börnum. Þetta hafi verið gert þrátt fyrir að á þessum tíma hafi þegar verið komin fram viðvörunarmerki á alþjóðlegum vettvangi, sem hefðu átt að hvetja til varúðar. Staða íslenskra yfirvalda er í þessu sambandi jafnvel enn alvarlegri en margra annarra þar sem ég hafði sem lögmaður sent rökstudd bréf, m.a. til Lyfjastofnunar með skýrum skírskotunum til þeirra hættumerkja sem fram voru komin í árslok 2021 og snemma árs 2022. Þrátt fyrir allt framangreint og án þess að vara almenning við áhættunni af því að þiggja sprauturnar leyfðu yfirvöld sér að heimila notkun bóluefna gegn 5-11 ára börnum, þótt ljóst væri að þeim aldurshópi stafaði engin tölfræðileg hætta af SARS-CoV-2 og sprauturnar því algjörlega ónauðsynlegar börnum. Síðastnefnd ákvörðun er enn alvarlegri í ljósi þeirra vísbendinga sem komnar voru fram síðla árs 2021 um alvarlegar aukaverkanir sprautanna, þar á meðal um fjölgun fósturláta, burðarmálsdauða, minnkaðrar frjósemi, hækkaðrar tíðni hjartavöðvabólgu o.fl., auk þess sem fyrir liggur að svonefnd mRNA bóluefni tengjast mun fleiri tilkynningum um aukaverkanir en önnur bóluefni, þar á meðal bóluefni gegn inflúensu.

Ég læt þetta nægja að sinni, en fróðlegt verður að sjá viðbrögð lesenda og hvort menn eru enn jafn sprautuglaðir og þeir voru í árslok 2021 og beri enn jafn óskorað traust til lyfjarisanna. Góðar stundir. 

Hugur þinn og hjarta eru þín eign, ekki ríkisins

Reynsla síðustu ára bendir til að vestrænar þjóðir kunni ekki að verjast valdhöfum sem undir yfirskyni umhyggju vilja skerða frelsi okkar. Þjóðfélögum okkar er í auknum mæli stjórnað af fólki sem gefur sig út fyrir að vera frjálslynt, fólki sem í orði kveðnu styður málfrelsið. Þegar þetta sama fólk kallar eftir ritskoðun til að vernda okkur er verið að bjóða falskt öryggi.

Tjáningarfrelsið er lífæð alls lýðfrelsis. Sú þjóð sem afhendir valdhöfum úrskurðarvald um hvað má segja og hvað ekki, afhendir ríkinu um leið alla umræðustjórn. Í slíku þjóðfélagi viðgengst engin lifandi umræða og fólk fer ósjálfrátt að ritskoða sjálft sig. Ef að er gáð má víða finna vísbendingar um það hvernig verið er að þrengja umræðuna, loka fyrir sjónarmið, banna gagnrýni, fela óþægilegar upplýsingar.

Frjálslynt stjórnarfar bannar fólki ekki að hafa óvinsælar skoðanir, heldur býr svo um hnútana að menn beri ábyrgð á orðum sínum og gjörðum. Frjálslynt fólk hefur trú á samborgurum sínum, er reiðubúið að hlusta á röksemdir og svara með rökum. Stjórnlynt fólk aðhyllist ritskoðun, styður slaufunarmenningu og umræðustjórn, en leggst gegn frjálsum fjölmiðlum. 

Við búum nú í samfélagi þar sem ríkið vill í auknum mæli taka ábyrgðina af herðum okkar, en gerir á móti tilkall til þess að taka af okkur frelsið um leið. Slík skipti leiða okkur í átt til alræðis, þar sem allir eru steyptir í sama mót og aðeins ein ,,ríkisskoðun" leyfð.

Við erum hugsandi verur sem tjáum okkur með orðum og athöfnum. Verkefni hvers dags er að tjá sig fallega og af virðingu fyrir öðrum. Stundum tekst okkur það vel og stundum ekki eins vel. Með því að samþykkja einsleitni og ritskoðun myndum við skapa flatneskjulegt, taugaveiklað, óheiðarlegt og huglaust samfélag þar sem enginn þyrði að tjá eigin hug og hjarta. Með því værum við að svíkja okkar innsta kjarna, samvisku okkar og mannlega reisn. Við eigum ekki að setja ljós okkar undir mæliker. 

RÚV notað til sóknar og varnar

Víða erlendis er að fara fram uppgjör á viðbrögðum stjórnvalda vegna Covid-19. Í Bretlandi, Þýskalandi og víðar hafa komið fram skjöl sem benda til að yfirvöld hafi beitt sálfræðihernaði gagnvart almenningi til að gera fólk meðfærilegra. Er ástæða til að ætla að slíkt hafi ekki átt sér stað hérlendis? Ef slíkt kæmi í ljós myndi það kalla á alvarlega umræðu um hvað telst leyfilegt í samskiptum ríkisvalds við borgarana.

Sjálfstæðir fréttamiðlar kafa á dýptina

Þegar þetta er ritað eru sjálfstæðir fjölmiðlar (lesist: fjölmiðlar sem eru ekki háðir ríki / stórfyrirtækjum) að opinbera upplýsingar sem meginstraumsmiðlarnir keppast við að þegja um, sbr. t.d. hrollvekjandi yfirlýsingar starfsmanns lyfjarisa um það sem helst mætti kalla atlögu að almannaheill. Um þetta hefur Þorsteinn Siglaugsson fjallað betur en nokkur íslenskur blaðamaður, sjá hér https://thorsteinn.substack.com/p/mutating-virus-to-drive-vaccine-sales?utm_source=profile&utm_medium=reader2 og hér https://thorsteinn.substack.com/p/yesterdays-pfizer-story-a-follow?utm_source=profile&utm_medium=reader2

Íslenski ríkismiðillinn buslar í yfirborðinu

Á meðan hringurinn þrengist um lyfjarisa sem nutu stuðnings ríkisvalds í kófinu (sjá t.d. þetta hér https://www.rubio.senate.gov/public/index.cfm/press-releases?ID=49178C21-9535-41E1-B484-DA62705568DA ) þá kýs RÚV með alla sína 5,7 milljarða kr. úr vösum landsmanna að ráðast í gerð „heimildaþáttaraðar um baráttuna við Covid-19“. Er fjármunum landsmanna vel varið í þessa þáttagerð? Verður fjallað um ákvarðanir stjórnvalda með gagnrýnum hætti, út frá faglegum rökum? Svo virðist sem þáttunum sé ekki ætlað að fjalla um um þetta stærsta frelsisskerðingartímabil lýðveldissögunnar út frá rökhyggju, heldur út frá tilfinningum, því þar verður „einblínt á mannlegu hliðina“ samkvæmt baksíðu Morgunblaðsins 29.1.23. Handritið að fyrsta þætti er sannarlega spennuþrungið. Þar er sagt frá „Alice og Dave sem koma í trúlofunarferð til Íslands sem endar með ósköpum. Mikið óveður er á Vestfjörðum og smit koma upp á hjúkrunarheimili í Bolungarvík. Landsmenn hamstra mat og hlífðarfatnaður er á þrotum en þríeykið finnur leið til að fá sendingu til landsins“. Í stuttu máli: RÚV, sem var klappstýra þríeykisins á leið inn í kófið, kveður þau með lofgjörð og hvítþvotti. Þættirnir gætu orðið söguleg heimild um meðvirkni og tilfinningasemi. Þættirnir verða mögulega minnisvarði um það hvernig stjórnvöld, með aðstoð fjölmiðla, ýttu undir ótta og nýttu frumstæða flokkstryggð (e. tribalism) til að framkalla hlýðni, sbr. slagorðið „Við erum öll í þessu saman“. Vestan hafs og austan liggja fyrir skýrar vísbendingar um að atferlissálfræði hafi verið beitt til að stýra hegðun fólks í kófinu. Vísbendingar um þetta hérlendis komu m.a. fram í þeim ummælum forstjóra Heilsugæslunnar á höfuðborgarsvæðinu að „hræðsluáróðri“ hefði verið beitt „til að ná til fólks“ og að það hefði „gengið ákaflega vel“, sjá https://www.youtube.com/watch?v=4I6hp4-Wgw4  

Í ljósi framangreindra upplýsinga væri ekki óeðlilegt að velta upp þeirri spurningu hvort atferlisstýring yfirvalda hafi stafað af hreinni umhyggju eða hvort hún hafi tekið á sig aðra og dekkri mynd sem kenna má við stjórnsemi og klækjabrögð, en mörkin þarna á milli geta verið mjög óskýr. Ef RÚV tæki á slíkum spurningum og reyndi með heimildavinnu að rýna undir yfirborðið, gæti það mögulega réttlætt hluta þeirra milljarða sem sturtað er í rekstur þess árlega. RÚV er þó sennilega ófært um að sinna þeirri vinnu, því RÚV gekk í eina sæng með yfirvöldum í kófinu. Þetta samkrull stjórnvalda og fjölmiðla á að rannsaka sérstaklega, eins og ég hef raunar kallað eftir, sjá https://kjarninn.is/frettir/vill-ad-nefnd-rannsaki-samkrull-valdhafa-og-fjolmidla-a-sidustu-tveimur-arum/

Hvað sem líður viðleitni íslenskra fjölmiðla og embættismanna til að réttlæta og fegra ákvarðanir íslenskra stjórnvalda í kófinu er óhjákvæmilegt að fyrr eða síðar fari fram heiðarlegt og raunsætt mat á þessu tímabili, þ.m.t. hvernig stjórnarskrárvörðum mannréttindum var kippt úr sambandi í nafni „öryggis“ og réttarríkinu umbreytt í sóttvarnaríki. Eftir slíkri úttekt hef ég kallað á Alþingi með framlagningu þingsályktunartillögu um skipun nefndar til að greina sóttvarnaaðgerðir stjórnvalda í heimsfaraldri kórónuveirunnar í ljósi mannréttindakafla stjórnarskrárinnar, sjá: https://www.althingi.is/thingstorf/thingmalalistar-eftir-thingum/ferill/?ltg=153&mnr=577.

Slíkt mat mun að líkindum leiða í ljós að tjón hafi verið unnið á lýðræðisvitund fólks, þingræðinu, efnahagslífinu, lýðheilsu, menntun barna, félagstengslum og heilsufari almennings. Með hverjum deginum sem nú líður vakna fleiri til vitundar um það að stjórnvöld hafi hér yfirstigið mörk meðalhófs og gerst sek um valdníðslu eftir að ljóst var hve hættulítil veiran var langflestum öðrum en öldruðum og langveikum. Ef „heimildaþættir“ RÚV eiga að vera hvítþvottur á þessu tímabili munu þeir eldast illa.

Lokaorð:

Ef öryggisþráhyggja fær áfram að grassera í hræddri þjóðarsál er það ávísun á stjórnskipulegar ófarir, þar sem tækniveldi mun leysa lýðveldið af hólmi. Í stað pólitískrar rökræðu og stefnumótunar á þeim grunni munu sérfræðingar gefa út fyrirskipanir og annast eftirlit með þeim afleiðingum að borgaralegt frelsi eyðist smám saman.  

 

Hver stjórnar?

Hlutverk stjórnmála er að stýra þjóðarskútunni með farsælum hætti. Til að varast blindsker og strand er m.a. leitað til vísindamanna. Vísindin hafa þá það hlutverk að upplýsa fólk um aðsteðjandi hættur og veita ráðgjöf um hvernig megi draga úr hættunni. Þeim er ekki ætlað að taka öll ráð af fólki, svipta okkur sjálfræði og gera okkur ofurseld (kenni)valdinu. 

Þetta er þó einmitt það sem við erum að verða vitni að: Nýtt stjórnarfar er að fæðast, sem þar sem áherslan er á hlýðni við yfirvald fremur en sjálfræði einstaklinga (og þjóða) í stjórn sinna mála. 

Dæmi: Í kóvid-fárinu voru stjórnarskrárvarin réttindi í reynd afnumin og við færðumst úr því að búa í réttarríki yfir í að búa í sóttvarnaríki. Daglega er þrengt að lýðræðinu með (yfirþjóðlegu) valdboði. Á sama tíma umsnúast vísindin, frá frjálsri sannleiksleit yfir í kreddu sem bannar efasemdir og gagnrýni.

Sú óheillaþróun sem hér um ræðir mun halda áfram meðan ekki er sýnt nægilegt viðnám, meðan fólk er hrætt og auðtrúa, meðan við stöndum ekki vörð um stjórnarskrárvarin réttindi, lýðræðislegt stjórnarfar, þrígreiningu ríkisvalds, þingræði og lýðveldisstjórnarformið. Áfram mun síga á ógæfuhliðina meðan skorið er á tengsl valda og ábyrgðar, meðan fjölmiðlar eru í klappliði stjórnvalda, meðan vísindamönnum leyfist að setja fram ósannaðar kenningar og kalla þær vísindalegar staðreyndir. Á meðan allt þetta er óbreytt geta jafnvel örfáir menn hert tökin á þjóðfélaginu án þess að nokkur hreyfi andmælum.

 

 

Lætur þú aðra hugsa fyrir þig?

Leiðarahöfundur Moggans segir í dag að hinn vestræni heimur sé ,,í vandræðum út af hópi sem hefur tekið hann í bóndabeygju" og fjallar svo um það hvernig örlítill minnihluti (0,2%) geti náð ,,slíkum tökum á opinberri umræðu að það sé hættulegt að halda fram augljósum staðreyndum, að kynin eru tvö, og það sé líffræði en ekki hugarfar sem ræður hver ert hvort kyn". 

Rót vandans er að mínu mati hugmyndafræðileg fremur en fólkið sjálft og þeirra vanlíðan. Fámennur en hávær þrýstihópur hefur kosið að láta stjórnast af hugmyndum annarra og stærstur hluti almennings þorir ekki að taka neina afstöðu. Doði hefur lagst yfir hinn lýðræðislega vettvang þar sem varla nokkur nennir að standa með sinni sannfæringu og sínum gildum. Afleiðingin er sú að tilbúin hugmyndafræði yfirtekur heilbrigða skynsemi.

Pólitísk rétthugsun nútímans er skreytt með fallegum orðum og fyrirheitum, sem sögð eru miða að því bæta samfélagið, stuðla að siðbót, sópa burtu hatri, misrétti og fordómum. Undir merkjum góðsemi er svo lagt bann við umræðu um tiltekin málefni. Sagan sýnir að í slíku andrúmslofti vaknar iðulega til lífs ný tegund haturs, misréttis og fordóma í stað hinna fyrri. Í þessu andrúmslofti er þjóðfélaginu skipt upp í fylkingar, þar sem einn hópur hefur mótaðar siðferðilegar hugmyndir um hvað öðrum leyfist að segja, hugsa eða gera. Sérstakt áhugamál harðlínumanna er að finna einhvern sem virðist vera að brjóta gegn viðmiðum rétthugsunarinnar. Svo er hrært í pottum hneykslunar og fordæmingar. Dómar eru kveðnir upp með slagorðum og herópum. Til hliðar við þetta standa allir hinir, þar á meðal ég og leiðarahöfundur Moggans, og furða sig á því hvernig hægt sé að vera svona viðkvæmur, svona þröngsýnn, svona laus við húmor, svona leiðinlegur. En þetta er ekki nýtt. Púritanar höguðu sér svona á fyrri hluta 17. aldar. Fyrirgefningin virtist hafa verið máð út úr ritningu þeirra, en þau voru sannfærð um siðferðilega yfirburði sína. Þeir sem í dag afsala sér sjálfstæðri hugsun í hendur höfunda hinnar pólitísku rétthugsunar eru vandlætarar (selótar) okkar tíma.

Sláandi líkindi eru með pólitískri rétthugsun nútímans og þeirri „rétthugsun“ sem framfylgt var Sovétríkjunum. Af þeirri sögu má álykta að þegar ríkjandi hugsmyndafræði rétthugsunarinnar á sér ekki stoð í raunveruleikanum verður ástandið sérstaklega slæmt og málsvararnir forhertir. Þessi forherðing er komin nú komin á lokastig, sem birtist í fullkomnu óþoli gagnvart þeim sem voga sér að gagnrýna eða eru jafnvel bara grunaðir um að ganga ekki í takt. Góðu fréttirnar eru þær að þegar forherðingin og firringin hafa náð þessu stigi, þá er hrunið óhjákvæmilegt. Lygin hrynur undan eigin þunga. Menn munu aftur sjá að 2+2 eru 4. 

 

Stálhöndin strýkur þér um vangann

Íslendingar verða að geta gert greinarmun á klassísku frjálslyndi (sem ver málfrelsi) og gervifrjálslyndi / stjórnlyndi / valdboði / harðstjórn (sem boðar ritskoðun). Við megum ekki láta flauelshanska byrgja okkur sýn á stálhnefann sem hótar barsmíðum þeim sem ekki ganga í takt við fyrirskipun valdsins. Varla er það æðsta þrá fólks að afsala sér frelsi og sjálfstæði í kæfandi faðmlagi við ríkisvald sem býðst til að vernda okkur fyrir hættum frelsisins? Svari nú hver fyrir sig.  

Tillaga forsætisráðherra til þingsályktunar um aðgerðaráætlun um hatursorðræðu 2023-2026 er til marks um varhugaverða þróun íslensks stjórnarfars, frá frelsi til valdboðs, frá málfrelsi til ritskoðunar, frá jafnræði til mismununar, frá valddreifingu til miðstýringar. Tillagan afhjúpar háskalega þróun, þar sem sífellt er þrengt meira að sjálfsákvörðunarrétti fólks. Í stað þess að grunneiningin sé hinn frjálsi einstaklingur, er ríkið sjálft gert miðlægt.

Með tillögu forsætisráðherra er þess freistað að þrengja ramma leyfilegrar umræðu. Undir yfirskini lýðræðisverndar er þrengt að öndunarvegi lýðræðisins með því að hefta málfrelsið. Á grundvelli kreddu og kennivalds er með tillögunni vegið að undirstöðum réttarríkisins með því að opna fyrir geðþóttastjórn og mismunun. Tillagan miðar að því að móta opinbera stefnu um hvað megi hugsa, segja og skrifa. Með gagnályktun má ætla að allt sem fellur utan þess ramma verði óleyfilegt. Slík ráðagerð gengur gegn grunngildum lýðveldisins um frelsi einstaklinganna til orðs og athafna, vernd þeirra gegn hvers kyns yfirgangi valdhafa og að lögin gegni því frumhlutverki að verja frelsi fólks, ekki að skerða það.

Kjósendur verða að veita þingmönnum sínum sérstakt aðhald og eftirlit þegar kemur að þessari tillögu forsætisráðherra. Þingmenn sem leggjast á sveif með valdboði svíkja kjósendur sína. Valdhafar hafa ekkert umboð til að taka sér skilgreiningarvald yfir sannleikanum. Frelsi til að gagnrýna, efast, skora ríkjandi viðhorf á hólm, krefjast endurskoðunar og mótmæla er líftaug lýðræðis, vísindastarfs og borgaralegs frelsis. Leggja ber áherslu á að íbúar landsins njóti frelsis til að fá að nálgast mál frá mismunandi sjónarhólum, án þöggunar, án ritskoðunar. Verði sá rammi ekki varinn mun hann þrengjast. Sú þróun mun valda þrengingum á öllum sviðum mannlífsins. Afstaða þingmanna til þessarar tillögu forsætisráðherra mun gefa kjósendum glögga mynd af kjörnum fulltrúum okkar.  

Erfið reynsla

 

Eldgosið í Heimaey markar einhvers konar núllpunkt í mínu lífi. Ásamt móðurfjölskyldu minni var ég fluttur upp á fastalandið í gömlum eikarbát, mb. Ver VE-200 í svarta myrkri og úfnum sjó. (Sjá neðst hlekk með farþegalista o.fl.) Þótt ég muni ekki þessa nótt hef ég endurupplifað hana ótal sinnum í gegnum frásagnir þeirra sem þarna voru með mér. Afi hírðist við keðjukassann, en amma lá í koju og hafði mig fyrir kodda. Hún sagði að þannig hafi hún komið mér í skilning um að þetta var engin skemmtisigling.

Eldgosið framkallaði ekki bara efnahagstjón heldur djúpstætt sálrænt áfall, sem fólk er enn að vinna úr, en allt of fáir geta talað um. Þegar afi vakti ömmu með fréttum af eldgosi spurði hún hvort ekki mætti samt sofa aðeins lengur. Þetta var hægt að tala um. Það var líka hægt að rifja upp pönnukökubaksturinn í eldhúsinu heima áður en gengið var niður að höfn. En það var aldrei hægt að tala um hvernig fólkinu leið. Eða er hægt að tala um hvernig fólki líður þegar það fer allslaust út úr húsum sínum? Hvernig er hægt að höndla spurningar og svör við eins viðkvæmum atburðum eins og að þurfa að kveðja heimkynni sín - og atvinnu - í óvissu um framtíðina?

Að alast upp með brottfluttum Eyjamönnum var eins og að tilheyra útlagasamfélagi. Umræðurnar snerust um lífið í Eyjum fyrir gos, um samhjálp og samstöðu fólks sem býr í litlu samfélagi þar sem menn þurfa að geta treyst á hvern annan. Ég lærði að þekkja nöfn fólks og húsa sem ég hafði þó aldrei séð. Núna, öllum þessum árum síðar, má spyrja hvernig lífið hefði orðið ef ekki hefði komið til þessara hamfara. Því get ég ekki svarað. Eins og margir aðrir kann ég ekki að tjá mig um þessar hörmungar. Eldgosið var margra kynslóða áfall. Um það sannfærðist ég endanlega um síðustu helgi þegar ég ætlaði að ræða um þetta við börnin mín, en kom ekki upp einu einasta orði.  

Sagan um Heimaeyjargosið er saga fólks sem er slitið upp af rótinni, missir heimilið, lífsviðurværið og félagsnetið. En þetta er líka saga um æðruleysi, styrk og baráttuþrek. Í þessu ljósi skil ég sem fullorðinn maður skilaboðin í spurningunni sem amma spurði mig svo oft þegar hún var flutt til Reykjavíkur: „Hvað gerir snigill sem hefur verið alla ævi að skríða upp á stein en dettur niður rétt áður en hann nær takmarkinu?“ Hún beindi þessari spurningu vafalaust jafnmikið til okkar beggja, en við vorum alltaf sammála um að rétta svarið væri þetta: „Hann byrjar upp á nýtt“. Eru þetta ekki bestu skilaboðin þegar við minnumst sárrar reynslu sem hefur sett líf okkar á hvolf? Það er ekki í boði að gefast upp.  

Ver VE-200

Rammi um frelsi eða barefli í þágu helsis?

Lög eru umgjörð um líf okkar. Innan þess ramma erum við frjáls til orðs og athafna. Stjórnmálaflokkar, fjölmiðlar o.fl. gefa sig út fyrir að sinna varðstöðu gagnvart ásælni valdsins. Nú er að eiga sér stað mjög háskaleg – og hröð – þróun í ógæfuátt: Varðmennirnir eru að tapa áttum og ganga valdinu á hönd. Ríkisvæðing flokka, fjölmiðla, skólakerfis (þ.m.t. háskóla), heilbrigðiskerfis og atvinnulífs hefur framkallað það sem á nútímamáli mætti kalla „þjónustuama“. Það þýðir að fólkið sem á að þjóna almenningi (verja rammann) er að snúast í hollustu sinni og ganga þeim á hönd sem vilja þrengja að frelsinu, þ.m.t. funda-, ferða- og tjáningarfrelsi. Ef svo heldur fram sem horfir mun lýðræðislegt stjórnarfar hverfa sjónum fyrr en varir, samhliða því sem réttarríkið verður að innantómri skel. Þjóð sem lítur í hina áttina meðan þetta gerist getur ekki kennt öðrum um þær ófarir sem þessu fylgja. Við erum sjálf að kalla yfir okkur harðstjórn með því að gera ekki athugasemdir við liðhlaup þeirra sem eiga að vera í því hlutverki að verja frjálsa samfélagsgerð. Kúgun og undirokun fæðast í umhverfi þar sem fólk afsalar sér frelsinu sjálfviljugt. Þjóð sem sættir sig við vélræn stjórnmál, velur hjarðhugsun umfram heilbrigðan efa og flýr undan ábyrgð á eigin frelsi í ótta, bregst sjálfri sér. Nú sem endranær í mannkynssögunni mun lýðræðið þá hrynja innan frá vegna hirðuleysis, hjarðhegðunar og ótta. Þjóð sem sættir sig við að fá lög send í pósti og að löggjafarsamkoman umbreytist í leikhús getur ekki kvartað þegar hún vaknar upp við það að lögin eru orðin að barefli sem notað er gegn henni sjálfri.